Đề bài: Phân tích những nét nghệ thuật trong tác phẩm Hai đứa trẻ của Thạch Lam.
Bài giảng: Hai đứa trẻ – Cô Thúy Nhàn (GV )
Thạch Lam (1910-1942) là thành viên của “Văn đoàn Tự lực”. Ông thành công ở thể loại truyện ngắn và tùy bút qua các tác phẩm: Ngọn gió đầu mùa, Nắng trong vườn, Hà Nội 36 phố phường.. Các tác phẩm của Thạch Lam có “chất văn và chất”, để lại “dư vị và niềm vui” cho người đọc. Đó là lời của Nguyễn Tuân trong Lời bạt cho Tuyển tập Thạch Lam.
Truyện ngắn Hai đứa trẻ in trong tuyển tập Thạch Lam. Truyện ngắn này có những nét nghệ thuật tiêu biểu cho phong cách Thạch Lam.
Có thể nói, các truyện ngắn Ngọn gió lạnh đầu mùa, Hai đứa trẻ và Dưới bóng hoàng lan là những truyện ngắn không có cốt truyện, mỗi truyện là một bài thơ trữ tình đượm buồn. Gió lạnh đầu mùa nói về chuyện cho và trả áo, cho vay tiền mua áo ấm giữa ba đứa trẻ và hai bà mẹ. Dưới bóng hoa lan có bốn nhân vật: hai cô cháu gái, cô thôn nữ Nga và cây lan. Mái nhà xưa bóng bà che mát hồn đứa cháu; Hương và bóng ngọc lan được ướp hương và nâng niu cho một mối tình ngọt ngào êm đềm… Còn truyện Hai đứa trẻ lại kể về một phố huyện nghèo và tâm trạng khắc khoải của hai chị em Liên và An, khắc khoải chờ đợi. đợi một chuyến tàu đêm đi qua. Hình ảnh đoàn tàu và tiếng còi tàu đã trở thành thói quen của cảm xúc và ước muốn. Tuy không có cốt truyện, nhưng hai đứa có khẩu vị thật không tồi. Đó là thơ ca.
Hai đứa trẻ có nhiều chi tiết nghệ thuật có sức gợi sâu lắng, bâng khuâng, bâng khuâng của Thạch Lam. Cảnh đường phố tối om, ngoài đồng ếch kêu ộp ộp; Trong nhà tiếng muỗi vo ve. Liên ngồi lặng lẽ, đôi mắt ngập trong bóng tối, tâm hồn thơ ngây thấm đẫm nỗi buồn của buổi chiều quê. Bà Thi hơi khùng, nghiện rượu, hay cười. Tiếng đàn của bác Xẩm réo rắt. Mẹ con chị Tí bán chè. Cậu bé cõng hai chiếc ghế trên lưng; mẹ đội chiếc chõng tre trên đầu… Vất vả, nhọc nhằn, nghèo khó. Các chi tiết rất sống động, rất chân thực. Tiểu thuyết Đoạn trường tự sự thuộc khuynh hướng lãng mạn. Nhưng truyện của Thạch Lam, đặc biệt là truyện Hai đứa trẻ, nội dung hiện thực – nhân văn hòa quyện một cách ám ảnh và cảm động.
Một đặc điểm nghệ thuật của Thạch Lam là tinh tế và sâu sắc trong việc phân tích thế giới nội tâm nhân vật, gợi lên những biến thái mơ hồ, mong manh trong lòng người. Những dòng viết về tâm trạng của nhân vật Liên với nhiều nỗi niềm vui buồn xen lẫn. Trời tối dần, Liên ngồi nhìn phố huyện, không hiểu sao lòng thấy buồn man mác. Ngồi đợi tàu trong bóng tối, dưới ngàn vì sao lấp lánh và ánh đom đóm lập lòe, tâm hồn Liên hoàn toàn tĩnh lặng, có những cảm giác mơ màng khó hiểu.
Tàu đến, Liên vội đánh thức mẹ dậy, hai chị em nhìn theo đoàn xe lướt qua, nhìn theo chấm đèn xanh nhỏ, xa dần rồi khuất sau rặng tre. Liên nắm tay tôi, lặng lẽ đi theo giấc mơ của tôi. Hà Nội xa rồi. Hà Nội rực rỡ, tươi vui và náo nhiệt. Liên nhớ lại tuổi thơ và ước mơ của mình. Rồi Liên dần chìm vào giấc ngủ êm ả của phố huyện về khuya đầy bóng tối và tĩnh lặng.
Truyện Hai đứa trẻ có một giọng điệu rất riêng, một giọng điệu thủ thỉ tâm can. Đó là tiếng nói của một con người mà như Nguyễn Tuân nhận xét là “nhẹ nhàng, tế nhị”, “vừa sống vừa lắng nghe xung quanh” với bao vui buồn đang diễn ra. Liên, sợi dây chuyền thánh giá bằng bạc của Thạch Lam đã phát hiện ra một món đồ mà em yêu thích và tự hào vì nó cho thấy em là một người con gái lớn và dũng cảm. Phở của chú Siêu là món quà sang trọng, nhiều tiền mà hai chị em cũng không bao giờ mua được nên hai chị em chỉ ngửi thấy mùi phở thơm phức. Nhớ về Hà Nội, cô lại nhớ về những kỷ niệm tuổi thơ, khi bố còn đi làm, mẹ dư giả, hai chị em được ra hồ, uống những cốc nước lạnh xanh đỏ. Phải chăng đó là những kỉ niệm tuổi thơ êm đềm của Thạch Lam?
Thạch Lam đã sử dụng thành công thủ pháp nghệ thuật tương phản để làm nổi bật cảnh đời lầm than nơi phố huyện. Thị trấn tràn ngập bóng tối. Chỉ có vài ngọn đèn leo lét. Riêng chiếc đèn nơi sạp hàng của chị Tí đã được nhắc đi nhắc lại nhiều lần. Càng về khuya, phố huyện càng vắng lặng, tĩnh lặng. Đêm nào cũng có chuyến tàu đặc biệt chạy qua phố huyện. Dù chỉ trong chốc lát, con tàu đã mang đến một thế giới tràn ngập ánh sáng và sự hỗn loạn. Làn khói tỏa sáng. Các toa tàu được thắp sáng rực rỡ. Đồng và niken lấp lánh. Cửa sổ sáng sủa. Những đốm than đỏ bay trên đường sắt. Chiếc xe rít lên. Hành khách ồn ào và im lặng. Tiếng còi huýt sáo vang lên. Con tàu lao đi và đi qua, ánh sáng và bóng tối, tiếng ồn và sự im lặng; Sự tương phản ấy đã làm nổi bật những tình huống đối lập, đồng thời đi sâu vào những cảm xúc, tâm trạng, tình cảm, nỗi niềm đầy ám ảnh.
Một nét đặc sắc nữa trong nghệ thuật của Thạch Lam là những câu văn dưới ngòi bút của ông nhẹ nhàng, trong sáng, giàu hình ảnh, gợi cảm. Chẳng hạn, cảnh phố huyện lúc hoàng hôn: Phía Tây, đỏ như lửa đốt (…). Chiều, chiều. Một buổi chiều êm đềm như lời ru, vang vọng tiếng ếch nhái ngoài đồng, gánh trong thúng nhẹ… Đây là cảnh đầu đêm ở phố huyện: Đã đầu đêm, một hè đêm êm như nhung, gió thổi vi vu. mát mẻ. Những con đường, ngõ phố dần chìm trong bóng tối… Nói về câu văn của Thạch Lam, Nguyễn Tuân nhận xét: “Bằng sáng tác văn học, Thạch Lam đã làm cho tiếng nói Việt Nam gọn gàng, uyển chuyển, mềm mại và tươi tắn hơn”.
Sự đào thải, thanh lọc là vô cùng khắt khe và khắc nghiệt đối với bất kỳ ai, bất kỳ việc gì, đặc biệt là văn học nghệ thuật. Nhiều cây viết trong Tự lực văn đoàn đã bị độc giả ngày nay thờ ơ! Còn tác phẩm của Thạch Lam, hơn 60 năm sau, vẫn là tác phẩm tâm đắc nhất của chúng tôi.
Vẻ đẹp trong văn Thạch Lam trước hết là vẻ đẹp của tình người, vẻ đẹp của trái tim nhân hậu. Đó là vẻ đẹp của thi ca giàu hương sắc cuộc đời, vẻ đẹp của một ngòi bút giàu bản sắc, thần thánh làm sáng trang giấy… Con người và văn học Thạch Lam thật đáng để chúng ta trân trọng và yêu mến.
Xem thêm các bài văn mẫu về phân tích và lập dàn ý tác phẩm lớp 11:
hai-dua-tre.jsp
Các bộ đề lớp 11 khác
Bạn thấy bài viết Phân tích Nét đặc sắc nghệ thuật trong tác phẩm Hai đứa trẻ hay nhất – Ngữ văn lớp 11 có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Phân tích Nét đặc sắc nghệ thuật trong tác phẩm Hai đứa trẻ hay nhất – Ngữ văn lớp 11 bên dưới để Trường Tiểu học Đằng Hải có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho các bạn nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website: c1danghaihp.edu.vn của Trường Tiểu học Đằng Hải
Nhớ để nguồn bài viết này: Phân tích Nét đặc sắc nghệ thuật trong tác phẩm Hai đứa trẻ hay nhất – Ngữ văn lớp 11 của website c1danghaihp.edu.vn
Chuyên mục: Văn học