Đề bài: Phân tích quan niệm sống thanh nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm qua bài thơ Nhàn
Bài giảng: Nhàn (Nguyễn Bỉnh Khiêm) – Cô Trương Khánh Linh (Giáo viên )
Nguyễn Bỉnh Khiêm chỉ làm quan được 8 năm thì về ẩn dật. Bởi vậy, thơ ông thấm đẫm triết lý nhàn. Sự nghiệp sáng tạo của ông cho thấy quan niệm về cuộc sống nhàn hạ rất phong phú và phức tạp. Và trong bài thơ Nhàn đã thể hiện phần nào sự phong phú của quan điểm đó.
Trước hết, quan điểm sống thanh nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm thể hiện ở lối sống chan hòa, tự nhiên:
“Một ngày, một cuốc, một cần câu
Thơ dù ai cũng vui”
Ở câu thơ đầu, tác giả sử dụng từ láy “một”, kết hợp phép lặp cấu trúc: số từ cộng với danh từ (mai, cuốc, cần câu) và nhịp 2/2/3 nhẹ nhàng thể hiện nhịp sống đều đặn, thong dong. Qua đó mới thấy được lối sống giản dị, vui vẻ với các loài thú miệt vườn. Ông dùng từ “thong thả” rất tài tình, thể hiện sự bình yên, thư thái trong tâm hồn. Hai câu thơ đầu đã bộc lộ lối sống và quan niệm sống nhàn của Trạng Trình thể hiện ở lối sống giản dị, ung dung, nhàn nhã, tránh xa cuộc sống vật chất xô bồ, danh lợi tầm thường.
Lối sống ung dung đó tiếp tục thể hiện trong lối sống của ông:
Mùa thu ăn măng, mùa đông ăn giá
Xuân tắm hồ sen, hạ tắm hồ sen
Câu thơ có nhịp 1/3/1/2 kết hợp với nghệ thuật đối thể hiện nhịp sống đều đặn, đều đặn của Nguyễn Bỉnh Khiêm. Đồng thời, chỉ với hai câu thơ, tác giả đã vẽ nên một bức tranh tứ bình độc đáo: xuân – tắm hồ sen, hạ – tắm ao, thu – măng trúc, đông – giá. Ông không dùng hoa cúc, phong, lựu… để tả mùa như các nhà thơ khác:
“Kẻ lên ngựa, kẻ chia quân
Rừng phong thu đã nhuốm màu quýt.”
“Dưới trăng tròn gọi hè
Phần đầu của bức tường lửa lựu đạn nhấp nháy và tăng vọt.
(Nguyễn Du)
Nguyễn Bỉnh Khiêm lấy những điều rất bình dị, gần gũi để làm nổi bật nét đặc sắc của từng mùa. Món ăn là những sản vật có sẵn xung quanh tác giả, đậm chất thôn quê. Chúng là sản phẩm do con người tạo ra hoặc do thiên nhiên ban tặng. Sinh hoạt của Ngài cũng rất nhịp nhàng, tuần hoàn theo dòng chảy của thời gian: tắm hồ sen, tắm ao người. Lối sống khiêm tốn, giản dị của một trí thức lớn. Mọi nhu cầu của cuộc sống luôn được đáp ứng không quá nhiều cũng không quá ít. Cuộc sống có phần thanh đạm nhưng rất nhàn nhã, giải phóng con người khỏi những phường danh lợi, đưa con người đến gần với thiên nhiên, hài hòa với vạn vật. Với lối sống ấy, Nguyễn Bỉnh Khiêm đã có cuộc gặp gỡ với thi hào Nguyễn Trãi ở thế kỷ XV:
Ao cạn vớt rau muống
Quay âm, nhổ cỏ, trồng sen
Cuộc sống tự do, nhàn hạ, thanh nhàn, tự tại mà biết bao nhà Nho mơ ước.
Thú chơi đối với ông cũng là một cách bỏ danh lợi để giữ cốt cách cao thượng:
Tôi khờ dại, tôi đang tìm một nơi bình yên
Người khôn người đến chọn lao xao
Một nơi vắng vẻ và một nơi nhộn nhịp là hai hình ảnh đại diện cho hai không gian sống khác nhau. Nơi vắng vẻ là nơi thiên nhiên tĩnh lặng, tránh xa cuộc sống đầy xô bồ khiến tâm hồn con người trở nên thanh thản. Ngược lại, nơi loạn lạc là nơi quyền “ra, vào” tấp nập, con người luôn tìm mọi cách chèn ép, hãm hại lẫn nhau hòng cầu danh lợi. Hai câu thơ sử dụng nghệ thuật tương phản tài tình, ta dại tìm chốn thanh vắng cho người khôn lang thang. Cả hai bên đều hướng đến hai cách sống khác nhau: ngu si tìm cuộc sống nơi núi rừng, ung dung tự tại, từ ngu si mà biến thành ngu si; Khôn tìm chỗ lao vào tranh giành, người khôn thành dại. Nói về dại, khôn còn được ông thể hiện trong nhiều bài thơ khác:
Khôn ngoan nhưng độc ác là khôn ngoan
Kẻ ngốc dịu dàng đó là khôn ngoan
Cách nói đối lập vừa khẳng định phương châm sống xa lánh danh giá, tìm nơi an cư lạc nghiệp để giữ gìn phẩm chất thanh cao vốn có của mình, đồng thời thể hiện thái độ không chạy theo lối sống bon chen danh lợi. và tài sản và quyền quý. .
Nhưng bản chất chữ Nhân của Nguyễn Bỉnh Khiêm rất khác so với các Nho sĩ ẩn dật khác. Anh nhàn nhã nhưng không nhàn nhã chút nào. Tuy thân tình nhưng anh vẫn canh cánh trong lòng:
Rượu đến gốc cây ta uống
Nhìn vào sự giàu có giống như một giấc mơ
Đoạn thơ nhắc đến một điển tích: Thuấn Vu Phàm khi say rượu mơ thấy mình đến Hòe Nhai, tìm được một cây công danh. Khi tỉnh dậy, anh chỉ thấy một tổ kiến. Lấy ví dụ đó cho thấy thái độ của Nguyễn Bỉnh Khiêm: uống cạn ông không tìm đến rượu để mơ màng danh lợi, mà để tỉnh ngộ, nhận ra chân lý: phú quý chỉ như một giấc mộng. Nhận thức đó cho thấy, của cải, danh lợi không phải là mục đích cuối cùng trong cuộc đời mỗi con người, cái tồn tại mãi mãi với con người là nhân cách và những phẩm chất cao quý. Hai câu kết như một lời khẳng định chắc nịch về ý nghĩa triết lí sống thanh nhàn. Đối với Nguyễn Bỉnh Khiêm, sống nhàn nhã là một cách để giữ gìn nhân cách, tu tâm dưỡng tính, có được sự bình yên, thư thái trong tâm hồn. Đồng thời, chúng ta cũng cần phân biệt “nhàn” ở đây là một triết lý, phương châm sống, nhàn là sự thảnh thơi trong tâm hồn.
Bài thơ với thể thơ ngắn gọn, súc tích, súc tích, thể thơ đã thể hiện đầy đủ, trọn vẹn triết lý nhân sinh nhàn tản của Nguyễn Bỉnh Khiêm. Đó là lối sống thanh cao, tiết độ, hài hòa, thuận theo tự nhiên, đồng thời tránh xa phường hư danh. Lối sống ung dung của Nguyễn Bỉnh Khiêm trong hoàn cảnh lúc bấy giờ là lối sống tích cực để giữ nhân cách trong sáng.
Xem thêm các bài văn mẫu phân tích và lập dàn ý tác phẩm lớp 10:
Các bài giải bài tập lớp 10 sách mới:
Giới thiệu về kênh Youtube
nha.jsp
Giải bài tập lớp 10 theo sách mới môn học
Bạn thấy bài viết Phân tích Quan niệm sống nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm qua bài thơ Nhàn hay nhất – Ngữ văn lớp 10 có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Phân tích Quan niệm sống nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm qua bài thơ Nhàn hay nhất – Ngữ văn lớp 10 bên dưới để Trường Tiểu học Đằng Hải có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho các bạn nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website: c1danghaihp.edu.vn của Trường Tiểu học Đằng Hải
Nhớ để nguồn bài viết này: Phân tích Quan niệm sống nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm qua bài thơ Nhàn hay nhất – Ngữ văn lớp 10 của website c1danghaihp.edu.vn
Chuyên mục: Văn học